Het solidaire contract biedt nieuwe mogelijkheden om risico’s te delen. Zo kunnen jongeren voor meer dan 100% in aandelen beleggen. En het pensioenfonds kan ouderen perfect beschermen tegen veranderingen in de risicovrije rekenrente. Het werkt doordat je risico’s deelt tussen de opbouwfase en de uitkeringsfase. In de praktijk behaal je die voordelen echter alleen als de rechten uit de huidige regeling ingevaren worden. En als er een continue instroom van jongeren in het pensioenfonds is. Hoe zit dat? En wat is het alternatief als het pensioenfonds niet aan deze voorwaarden kan voldoen?

Risicodeling tussen de opbouw en de uitkeringsfase
Het solidaire contract kent een collectief beleggingsbeleid over de opbouw- en uitkeringsfase heen. Hierdoor zijn speciale vormen van risicodeling mogelijk. Zo kun je het pensioenvermogen van jongeren voor meer dan 100% aan zakelijke waarden blootstellen. Dit geeft een hoger verwacht pensioen. We noemen dit ook wel het opheffen van de leenrestrictie. Daarnaast kun je ouderen volledig beschermen tegen veranderingen in de risicovrije rekenrente om zo de uitkeringen meer te stabiliseren. Dit gebeurt via het beschermingsrendement. Jong en oud hebben elkaar hiervoor nodig.

Opheffen leenrestrictie kan alleen met voldoende ouderen
Het opheffen van de leenrestrictie voor jongeren brengt het risico met zich mee dat ze een negatief persoonlijk pensioenvermogen krijgen bij een flinke beurscrash. Dat is onwenselijk. De ouderen in het collectief moeten daarom garant staan. Ofwel ouderen zijn nodig om bij zo’n flinke beurscrash de pensioenvermogens van jongeren weer aan te vullen tot minimaal nul euro.

Perfect beschermingsrendement kan alleen met voldoende jongeren
Aan de andere kant hebben de ouderen ook de jongeren nodig. Namelijk voor het beschermingsrendement. Dat beschermt de hoogte van de uitkering tegen veranderingen in de risicovrije rekenrente. De perfecte bescherming is niet zomaar op de financiële markten te koop. Het verschil in het werkelijk behaald rendement en het beschermingsrendement moeten de jongeren in het collectief opvangen.

Invaren en continuïteit nodig voor deze risicodeling
De leenrestrictie kun je niet opheffen met vrijwel alleen jongeren in het collectief. Dit geeft namelijk veel te veel risico voor de enkele oudere. En daar tegenover kun je het perfecte beschermingsrendementen niet waarmaken met vrijwel alleen ouderen in het collectief. Om optimaal de voordelen uit het solidaire contract te behalen, heb je dus direct een collectief van voldoende omvang en diversiteit nodig. Daarvoor moet je bij de start van het nieuwe pensioenstelsel bestaande rechten invaren. Ook is er continuïteit nodig met een voortdurende instroom van genoeg jongeren om deze risicodeling in stand te houden.

Alternatief: beleggingsbeleid in lijn met flexibele regeling
De balans tussen jong en oud moet je dus goed in de gaten houden bij het solidaire contract. Stel dat pensioenfonds niet goed in balans blijkt, dan zijn er gelukkig wel goede oplossingen mogelijk. Je kunt de leenrestrictie niet opheffen en in plaats van perfecte beschermingsrendementen de daadwerkelijk behaalde beschermingsrendementen toekennen. Het beleggingsbeleid is dan in lijn met het flexibele contract.

Het solidaire contract biedt nieuwe manieren van risicodeling
Bijvoorbeeld het opheffen van de leenrestrictie en een perfect beschermingsrendement. Zonder invaren van de huidige rechten en zonder de continuïteit van de instroom van jongeren kan je deze voordelen niet benutten. Er zijn immers altijd voldoende jongeren en ouderen nodig om de risico’s te delen. Gelukkig is er een goed alternatief voor pensioenfondsen die niet aan deze voorwaarden voldoen. Namelijk het opzetten van een beleggingsbeleid meer in lijn met de flexibele regeling.

Lees het artikel in PBM: Drie life hacks voor het solidaire contract

Auteur: Agnes Joseph, master actuaris