In Nederland zijn er straks alleen premieregelingen. Daarbij zetten pensioenfondsen standaard ook de pensioenen uit het verleden om in persoonlijke pensioenvermogens. Ofwel ze gaan invaren. Dit omzetten is in de praktijk een flinke uitdaging. Bijvoorbeeld voor de groep gepensioneerden. En daarmee komen we bij de eerste van onze 2 beste ideeën voor de overstap: 'Geruisloos invaren’. Daarbij laat je de uitkeringen voor gepensioneerden gewoon in stand, inclusief bestaande hoog-laag constructies en andere keuzes. Een echte life hack waarmee je recht kunt doen aan de huidige diversiteit in pensioenuitkeringen.

De Wet lijkt ervan uit te gaan dat je per geboortejaar kunt invaren
Binnen de groep van (net) gepensioneerden lijken mensen uit hetzelfde geboortejaar echter helemaal niet op elkaar. Op pensioendatum kun je namelijk keuzes maken. En iedereen kiest wat het beste bij de persoonlijke omstandigheden past. Daarnaast kennen gepensioneerden soms nog oude pensioenvormen, zoals ongehuwden ouderdomspensioen. Door bij het omzetten naar een nieuwe regeling uit te gaan van de bestaande uitkeringen en deze in stand te houden, kan je bij en na het invaren eenvoudig recht doen aan al deze variaties.

Heen en weer rekenen van uitkering via kapitaal
Het algemene idee uit de Wet toekomst pensioenen is om voor iedereen de reeds toegezegde (toekomstige) uitkeringen eerst om te rekenen naar een persoonlijk pensioenvermogen. Om vervolgens op basis van dit vermogen te bepalen welke uitkering iemand voortaan krijgt. Ook voor gepensioneerden. In de praktijk zijn er echter talloze variaties in gemaakte pensioenkeuzes, zoals hoog-laagconstructies met verschillende resterende looptijden.  Er bestaan nu al wel rekenregels zoals voor het omruilen van pensioenvormen en voor het omzetten naar hoog-laag constructies. Maar deze rekenregels gaan uit van de pensioendatum. Rekenregels voor omzettingen ná pensioeningang kennen we helemaal niet. Het omrekenen moet dan dus per individu gebeuren en is zeer arbeidsintensief en foutgevoelig.

Oplossing: Laat de uitkeringen staan
Gepensioneerden krijgen zo gewoon hetzelfde inkomen als vóór het invaren. Zo kan het zijn dat iemand heeft gekozen voor een hoog-laagconstructie met een bepaald patroon en nog een bepaalde resterende looptijd. Of iemand heeft vroegpensioen, deeltijdpensioen, overbruggingspensioen of ongehuwden pensioen. Je laat die uitkeringen en keuzes gewoon in stand. Vervolgens deel je op basis van de afgesproken invaarregels een deel van de buffer uit. Daarmee krijgen alle gepensioneerden een gelijke aanpassing van de uitkeringen. Ze krijgen zo een ‘invaarbonus’. De uitkering is na invaren variabel.

De voordelen zijn helder voor gepensioneerden
Gepensioneerden hebben allerlei bewuste keuzes gemaakt. Het kan dat zij hun leefstijl hierop hebben aangepast. Die keuzes wil je graag in stand houden. Dit brengt rust bij het invaren. Gepensioneerden weten beter waar ze aan toe zijn. Daarnaast is de aanpassing van de uitkeringen op basis van de ‘invaarbonus’ relatief eenvoudig uitlegbaar: in het nieuwe stelsel houden we minder buffers aan waardoor het pensioen eerder omhoog of omlaag kan. Een gelijke aanpassing van de uitkeringen voor gepensioneerden is eenvoudig te communiceren, solidair en evenwichtig.

Geruisloos invaren is goed uitvoerbaar
Invaren op één moment en bij voorkeur op 1 januari van enig jaar klinkt logisch. Maar in de praktijk  is invaren een grote en complexe operatie. Dart moet zorgvuldig en gecontroleerd gebeuren. En kost in de praktijk een aantal maanden tijd. Net zoals  liquidaties en collectieve waardeoverdrachten. Doordat bij geruisloos invaren de uitkeringenadministratie intact blijft, lopen bestaande uitkeringsprocessen in deze periode gewoon door. Na een aantal maanden worden de persoonlijke pensioenvermogens en de hierbij behorende pensioenuitkeringen op basis van de definitieve cijfers aangepast. Ook de reeds opgebouwde nabestaandenpensioendekking kan je mee laten lopen met het variabele uitkeringencollectief. Dit komt de uitlegbaarheid en uitvoerbaarheid van deze overgangsregeling ten goede.

Geschikt bij een collectieve variabele uitkeringsfase
Geruisloos invaren kan zowel in een flexibele als in een solidaire premieregeling met een collectieve variabele uitkeringsfase. De uitkeringen van gepensioneerden blijven dan in stand. Actieve deelnemers en slapers krijgen wel gewoon een persoonlijk pensioenvermogen. Het fonds berekent die volgens de afgesproken invaarregels. Voor de oudere actieven en slapers is wel aandacht nodig. In premieregelingen kan je nu namelijk vaak al geleidelijk vanaf 10 jaar voor pensioenleeftijd een uitkering inkopen in het variabele uitkeringencollectief. Bij het invaren kan je hier ook al rekening mee houden. Zo kan je actieven en slapers gedeeltelijk laten invaren in het uitkeringencollectief. Daarmee voorkom je pech- en geluk-situaties bij invaren rondom pensioenleeftijd.

De stappen van geruisloos invaren 

• De uitkeringenadministratie voor (bijna) gepensioneerden blijft in stand.
• Met de afgesproken invaarregels reken je de persoonlijke pensioenvermogens van gepensioneerden uit.
• De individuele pensioenvermogens van de gepensioneerden tel je op tot het collectieve vermogen van de uitkeringsfase.
• Je berekent de dekkingsgraad van het uitkeringencollectief.
• Alles boven of onder de 100% dekkingsgraad deel je als ‘invaarbonus’ uit aan gepensioneerden.
• Het uitdelen van dit overschot kan ineens of gespreid in de tijd.

Geruisloos invaren is een life hack
Als je recht wil doen aan de huidige uitkeringsvorm op de manier waaraan gedacht is bij het opstellen van de wet, moet je bij invaren op individueel niveau berekeningen maken. Dat is niet alleen complex, maar ook heel erg arbeidsintensief en foutgevoelig. En het is niet nodig. Er is een oplossing, namelijk ‘geruisloos’ invaren.

Dit artikel is onderdeel van onze zomerreeks over invaren. Lees ons eerste artikel over invaren in een notendop.

Auteur: Agnes Joseph, master actuaris