In het nieuwe pensioenstelsel krijgen gepensioneerden een variabele uitkering. Dankzij nieuwe regels kunnen pensioenfondsen met een solidaire premieregeling de uitkeringen nu ook stabieler maken door deze te spreiden. En ze kunnen de jaarlijkse resultaten verwerken met gelijke aanpassingen voor alle gepensioneerden. Dit is een positieve ontwikkeling. De wijze waarop een pensioenfonds dit bij een solidaire premieregeling regelt, verschilt ‘onder de motorkap’ op enkele punten van de aanpak bij een flexibele premieregeling. Wat zijn de verschillen en maakt het voor gepensioneerden eigenlijk iets uit?

2x gelijke aanpassing voor gepensioneerden
In beide premieregelingen mag worden uitgegaan van een collectieve uitkeringsfase. De bedoeling van een collectieve uitkeringsfase is dat de jaarlijkse economische resultaten voor alle gepensioneerden een gelijk wijzigingspercentage opleveren. Bij een solidaire premieregeling lopen de opbouw- en uitkeringsfase in elkaar over. De deelnemer krijgt bij een solidaire regeling op pensioendatum altijd een variabele uitkering. In een flexibele premieregeling zijn de uitkeringsfase en de opbouwfase gescheiden. Deelnemers aan een flexibele premieregeling krijgen bij pensionering de keuze tussen een vaste of variabele uitkering. Ze kiezen om of wel of niet deel te nemen aan het collectief van pensioneerden. Een deelnemer die kiest voor een variabele uitkering, stapt vanaf 10 jaar voor de pensioendatum geleidelijk over naar het gepensioneerdencollectief. Deze overstap kan ook nog op pensioendatum.

2x resultaten spreiden over meerdere jaren, maar net anders
Elk jaar behaalt het pensioenfonds resultaten door de economische ontwikkelingen. Deze resultaten verschillen per jaar. Bijvoorbeeld in jaar 1 is het resultaat plus 5%, in jaar 2 is het resultaat min 1,5% en in het derde jaar plus 0,5% enzovoorts. Als het resultaat elk jaar onmiddellijk wordt doorgevoerd in de uitkeringen, dan schommelt het inkomen meer dan wanneer deze resultaten over meerdere jaren worden uitgesmeerd. In de flexibele premieregeling gaat de spreiding altijd in gelijke stappen per jaar. In de solidaire premieregeling gaat de spreiding asymptotisch met correcties.

Spreiden met dakpannen of geheugenloos spreiden
Spreiden levert dus een stabieler pensioeninkomen op. Voor de solidaire premieregeling kan het pensioenfonds zowel dakpansgewijs als geheugenloos spreiden. In de berekeningsmethode zitten waarborgen om resultaten altijd binnen de maximale spreidingstermijn te verwerken. Eerder was een zorg dat dit niet zou lukken wanneer je geheugenloos spreidt. In de flexibele premieregeling wordt spreiding dakpansgewijs uitgevoerd. Voor elke deelnemer wordt met een dakpan bepaald hoe de uitkering in de toekomst in gelijke stappen wordt aangepast. De procentuele aanpassingen zijn voor alle deelnemers in dat jaar gelijk. Het pensioenfonds vertaalt dit naar individueel niveau in euro’s. Deze methode garandeert dat de resultaten altijd binnen de gestelde termijnen worden verwerkt. De totale aanpassing die resulteert na meerdere dakpannen kunnen bij de flexibele premieregeling tussen deelnemers uit verschillende jaarlagen wel verschillen. Bij geheugenloos spreiden zijn er geen dakpannen en zijn de aanpassingen voor alle gepensioneerden van alle jaarlagen wel altijd hetzelfde.

2x een gesloten systeem
Bij een gesloten systeem is er geen herverdeling tussen generaties. Dit betekent dat er geen resultaten worden doorgeschoven naar deelnemers die nog niet deelnemen aan de collectieve uitkeringsfase. Dit is voor beide regelingen een wettelijke vereiste. Voor de solidaire premieregeling wordt dit geregeld door bij het omzetten van vermogen in pensioen rekening te houden met de bestaande verhouding tussen uitkerings- en spreidingsvermogen. De inkoop is “dekkingsgraad neutraal”. Ook de flexibele premieregeling werkt met een gesloten systeem. Maar de flexibele premieregeling kent geen spreidingsvermogen. Het resultaat wordt hier per deelnemer direct verwerkt in het persoonlijke vermogen. Een nieuwe deelnemer heeft nog geen resultaten toebedeeld gekregen en heeft dus ook nog geen dakpannen. Hier gaat de inkoop op basis van 100% dekkingsgraad zonder spreidingsvermogen.

2x risicovrije rente voor het projectierendement
Het projectierendement is de rekenrente waarmee je vermogen omrekent in een uitkering. Voor beide regelingen is de risicovrije rente belangrijk voor de hoogte van het projectierendement. En ook hier zijn er verschillen onder de motorkap. Voor de solidaire premieregeling geldt een collectief projectierendement, dat maximaal de risicovrije rente mag zijn. Pensioenfondsen mogen hier dus geen rekening houden met verwachte rendementen. Voor de flexibele premieregeling geldt ook de risicovrije rente. Maar pensioenfondsen met een flexibele premieregeling mogen gepensioneerden daarnaast wel de keuze aanbieden voor een variabele uitkering met een vaste daling of stijging.

2x beleggingsresultaten bepalen voor de gepensioneerde
Bij een flexibele premieregeling houdt het pensioenfonds voor gepensioneerden een afgescheiden en specifiek op het collectief gerichte beleggingsportefeuille aan. Een pensioenfonds met een solidaire premieregeling kent aan het hele collectief via toedeelregels theoretische bescherming en overrendement toe uit het totaal behaalde collectieve rendement. In plaats van theoretische beschermingsrendementen kan er ook worden gekozen voor een aparte beschermingsportefeuille (ook wel de directe methode genoemd).

Verschil zit in techniek, niet in de praktijk voor gepensioneerden
De nieuwe wettelijke regels bieden ook voor de solidaire premieregeling mogelijkheden voor een collectieve uitkeringsfase met gelijke aanpassing van de uitkeringen en spreiding van resultaten. Verschil moet er zijn. En die zit in de techniek onder de motorkap. De techniek is ingewikkeld, maar pensioenfondsen kunnen ermee uit de voeten. Voor gepensioneerden is het resultaat een stabielere en beter uitlegbare uitkering. En daar draait het om.

Duikt u graag nog wat dieper onder de motorkap?
Lees dan het artikel “De uitkeringsfase is vooral complex onder de motorkap” (pdf) van Lieke Werner uit Pensioenmagazine van oktober 2024.

Lieke Werner, Propositiemanager Wtp